BİR RESİM, BİR İSİM (5)

Agincourt Muharebesi 1415 - John Gilbert

 

 

 

SAVAŞLARI DEĞİŞTİREN 50 SİLAH (4) / ZIRH

    

     Zırh bütün milletler tarafından kullanılmıştır. Zırh yapımında metalin yanısıra bir çok malzeme kullanılmıştır. Deri bir yelek üzerine Çin sikkelerinin dikildiği Aleut zırhı, Batı Sibirya'daki Koryak kabilesinin ağaç - çelik ve deri zırhı, Doğu Sibirya'daki Çukçi halkının deri ve ağaç zırhı, Güney Çin'deki Lolo'ların zırhı ile Güney Pasifik'teki Gilbert Adası'nda yaşayanların kullandığı hindistan cevizi lifinden ve balık derisinden yapılmış bir zırh vardı. Keten kumaşlarından yapılmış olan zırh eski Yunanistan da dahil olmak üzere bir çok yerde kullanıldı. Deri zırh da çok kullanılıyordu. Zırhla ilgili en erken tasvirler "Royal Standart of Ur"da görülmüştür. "Royal Standart of Ur", eski bir Sümer şehri olan Ur'un kraliyet mezarlığında bulunan bir mahfazadır. Bu mahfaza üzerinde deniz kabuğu ve kireç taşından yapılmış figürler bulunmaktaydı. Burada bakır başlık ve üzerinde metal plakların olduğu pelerin giymiş bir grup savaşçının figürü vardı.

Mısır'da M.Ö. 3. Yüzyılda Kullanılan Timsah Derisinden Yapılmış Savaş Zırhı...

M.Ö. 5. - 6. Yüzyıl Civarlarında Yunan Toplumunda Kullanılan Bronz Hoplit Zırhı...

 

Roma Askerlerinin Kullandığı Bir Zırh ve Gâl Tipi Miğfer (1 - 3. Yüzyıl)

9.-10. Yüzyıllarda Kullanılan Örgülü Viking Zırhı...

     Bir savunma silahı olan zırhın mücadele sırasında kullanılan silaha göre çeşitleri vardı. Gilbert halkı tarafından kullanılan kalın katlı kabartma çizgili kumaş düşman yönünden gelen bir çelik kargı ucunu durduramazdı. Ancak bu kumaş tüm adanın en önemli saldırı silahı olan sapan taşının etkisini kırabiliyordu. Bu zırhın kafa kısmının arkasında uzun dik bir parça vardı. Eski Kelt'ler halka ve zincirlerin iç içe geçirilerek yapıldığı bir zırh icat etmişlerdi. Bu zırh bir çok zırha göre daha esnekti. Ve özellikle kılıçla yapılan saldırılar bu zırh sayesinde engelleniyordu. Ancak Kelt'lerin icadı olan bu zırh, çok keskin uçlu bir kılıcın kullanıldığı bir saldırıda savaşçıyı fazla koruyamıyordu; ama Kelt savaşçılar kılıcın ucuna değil, kenarına hedef olmaya çalışıyorlardı. Romalı askerlere kısa kılıçlarının ucunu kullanmaları öğretilmişti. Şövalyeler genellikle düşmandan gelen darbenin etkisini azaltmak için, "Aketon" adı verilen keçe ile kaplanmış elbise giyerlerdi. Buna rağmen darbe, halka ve zincirlerin iç içe geçirildiği zırhı delmese de şiddetli darbe kemiği kırabilirdi. Haçlı seferleri sırasında haçlılar zırhlarının üzerine keçeden yapılmış bir ceket giyerlerdi. Ancak bu ceket Filistin güneşi altında askerin soluk almasını engelliyor olmalıydı. Bununla birlikte Haçlılar giysinin sağladığı faydaları onun rahatsızlık vermesine göre çok daha fazla olduğunu düşünüyorlardı.

Anglo - Sakson Atlı Süvari Zırhı (11. Yüzyıl)... 

Moğol Zırhı (13. Yüzyıl)...

Japon Samuray Zırhı (12-14. Yüzyıl)...

Bâbür İmparatorluk Askerlerinin Kullandığı Demir Örme Zırh (16-17. Yüzyıl)...

     Araplar, Persler ve Hindular bu zırhı da erken zamanlarda kullanmaya başladılar. Ama bu zırhı kullananlar atılan bir mızrağı durdurmak veya kılıcı savuşturmak için zırha metal plaklar eklediler. Bornu, Mali ve Songhai gibi Batı Afrika krallıklarında savaşçılar halka ve zincirlerin iç içe geçirildiği zırhlar kullanmışlardır. Afrika ve Arabistan gibi sıcak bölgelerde bu zırhı kullananlar metalin güneşten ısınmasını ve zırhın bir fırın gibi ısınarak eti yakmasını önlemek için kumaştan cübbeler giyiyorlardı. Haçlı savaşlarına katılan Avrupa'lı savaşçılar düşmanlarından gördükleri cübbeyi kulladılar ve bunu Avrupa'ya getirdiler. Avrupa'da şövalyeler hanedan armalarını göstermek için de bu cübbeyi kullanmaya başladılar.

15. Yüzyıl Germen Şövalye Zırhı...

İngiltere Kralı 8. Henry'nin Savaş Alanında Kullandığı Demir Zırh (16. Yüzyıl)

16. Yüzyıl İtalyan Göğüs Zırhı...

     Eski Grek'ler tunç zırh kullanmayı tercih ediyorlardı; çünkü tunç eritilebilir ve büyük parçalara ayrılabilirdi. Avrupa'daki hiç bir demirhane ocağında demiri eritebilecek bir sıcaklık elde edilemiyordu. Demir kızdırma ve dövme gibi zahmetli işlemden sonra cevherden ayrılabilirdi ve demirci ustasına bir kılıcın keskin kenarı kadar geniş bir parça yapması ve küçük parçaları kaynaklaması için küçük parçalar verilirdi. Böylece yüzyıllar boyunca demir zırh küçük parçalar kullanılarak yapıldı. Demir tel parçalarından yapılan halkalardan oluşan halkalı ve zincirli zırh küçük parçalar kullanılarak yapılan zırhlara bir örnekti. Kumaş veya deri üzerine tutturularak üst üste konulan metal parçalarının kullanıldığı ve balık derisindeki pullu şekiller gibi yapılan pullu zırh ve ip ve telle birbirine bağlanan metal parçalarından yapılan katmanlı zırh küçük parçalar kullanılarak yapılan zırhlara verilebilecek diğer örneklerdir. Japon zırhı muhtemelen Amerika kıtasında kullanılanlara benzeyen katmanlı zırhtı. Ancak katmanlı zırh Orta Asya, Hindistan ve Pers ülkesinde de oldukça çok kullanılıyordu. Halkalı ve zincirli zırhın savaşta Tatar yayı yüzünden etkisiz hale geldiği ve bu zırhı kullanan askerin hayati tehlikesinin arttığı Ortaçağ'ın sonunda şövalyeler halkalı ve zincirli zırhın üzerine levhalı bir kaput giymeye başladılar. Levhalı kaput, dayanıklı kumaştan yapılan ve küçük demir dikdörtgen kalıpların kumaşın içine perçinlendiği bir yelekti. Kalıpların üzerine genellikle kumaşla astarlanırdı.

Hindistan Civarlarında Yaşayan Sih'lerin Kullandığı Bir Zırh Tipi (18. Yüzyıl)...

Aynı Dönemlerde (18. Yüzyıl) Hindistan Civarlarında Kullanılan Demir Örgü Zırhı...

19. Yüzyılda Kullanılan Bir Japon Zırhı...

     Avrupa'lı demirci ustalarının metal işinde ustalıkları gittikçe arttı ve 14. yüzyılla hafif çelikten daha büyük parçalar üretebilecek duruma geldiler. Bu yenilik şövalyeler için bir talih anlamına geliyordu. Ancak silahlar gittikçe güçlenmeye başladı. Buna paralel olarak zırh da gittikçe ağırlaşıyordu. Bununla beraber, öyle bir zaman geldi ki zırhın ağırlığı askerlerin savaşmasına engel olmaya başladı. Bacağa takılan zırhın yerine ağır zırhlı çizme kullanılmaya başlandı. Kalın deri çizmeler kalçaya kadar çıktı ve 17. yüzyılla birlikte beden bölgesinde kullanılan zırhın yerine çelik zırhın altına giyilen ağır bizon derisinden yapılma bir kaput kullanılmaya başlandı.

Antik Yunan Corinthia Toplumunda Kullanılan Bronz Miğfer Türü (M.Ö. 7-6 Yüzyıl)...

Roma Gladyatör Miğferi (M.Ö. 1 - M.S. 3. Yüzyıllar)...

Britanya Kelt Toplumları Tarafından Kullanılan Bir Bronz Miğfer Türü ( M.Ö. 3 - M.Ö. 1. Yüzyıllar)

Bir Viking Miğferi...

     Zırh, barutun kullanılmaya başlanmasıyla tamamen kullanımdan kalkmadı. Bazı Fransız süvarileri 1870'deki Fransa - Prusya savaşında halen zırh göğüslü ve metal müğferler kullanıyorlardı. Aynı dönemde ve daha sonraki dönemlerde İngiliz atları halkalı ve zincirli apolet (epaulet) giyiyorlardı. Birinci dünya savaşı dönemdi ise zırhın resmen geri gelişi söz konusuydu. Siperde askeri başı üzerinde patlayan şarapnel parçalarından koruyan en yaygın kullanılan zırhtı. Almanlar makinalı tüfek kullanan askerlerin ve bazı keskin nişancıların kullanması için özel bir zırhla askeri donattılar. Bu zırh, gözler dışında tüm kafayı korumaya alan çelik zırhtan ve bir miğferden oluşuyordu. 

Frank Miğferi (M.S. 6 - 7. Yüzyıl)

İngiliz Miğferi (14. Yüzyıl)...

İtalyan Menşeli Bir Miğfer (14. Yüzyıl)...

Boyalı Alman Miğferi (15. Yüzyıl)...

     İkinci Dünya Savaşı'nda bombardıman yapan mürettebat, uçaksavar güllelerinin patlayan parçalarından korunmak için uçaksavar yeleği giyiyorlardı. Kore Savaşı'nın son zamanlarında yaya askere naylondan zırhlı yelek verildi. Bu yelekler 45 kalibrelik bir tabancadan gelen gülle parçalarını ve kurşunları durdurabiliyordu. Bu zırh Vietnam Savaşı'nda da kullanıldı. Zırh geliştirilmeye devam etti. Irak Savaşı'nın muharebe askeri çelikten daha hafif ve dayanıklı olan bir sentetik malzemeden yapılan kevlar miğferi kullanıyordu. Aynı malzemeden yapılmış zırhlı yelek de kullanılıyordu. "Yumuşak zırh" adı verilen kevhar yelekleri, metal, seramik veya plastik plakalardan yapılan "sert zırh" adı verilen cephelerden oluşuyordu. Bu yelek tüfek kurşununun içeri işlemesine engel oluyordu. Yeni zırhın en fazla kullanılan tipi 7,62x39 kalibrelik AK-47 kurşunu durduruyordu. Özellikle isyan bastırma sırasında bazı birlikler kevlar baldır zırhı kullanıyorlardı. Modern piyade ise 17. yüzyıl mızraklı askerinin kullandığına benzer bir şekilde tüm bedeni kaplayan bir zırh giymektedir. 

  

Ming Hanedanlığı Döneminden Kalma Çin "Zhou"su / Miğferi (16. Yüzyıl)... 

Kore Miğferi (16 - 17. Yüzyıl)...

Osmanlı Miğferi (17. Yüzyıl)...

Japon "Kabuto"su / Miğferi (18. Yüzyıl)...

Napolyon Dönemi Fransa'sında Kullanılan Bir Miğfer (19. Yüzyıl)...

19. Yüzyıl Prusya Ordusunda Kullanılan Bir Miğfer...

19 Yüzyılda Rus İmparatorluk Süvarileri Tarafından Kullanılan Bir Miğfer...

19. Yüzyılda Avusturya - Macaristan Ordusunda Kullanılan Bir Miğfer...

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

* Osprey Publishing (Muhtelif Kitaplar)


* Roger Ford, Weapon: A Visual History of Arms and Armour, DK Publishing, 2006.

* William Weir, 50 Weapons That Changed Warfare, New Page Books, 2005.